‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫)‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫*‪1 1‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ‬ ‫‪22‬‬ ‫و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ‪1395/10/13 :‬‬ ‫ﭼﮑﯿﺪه‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش‪1396/3/3 :‬‬ ‫ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﻋﻠﻒﻫﺮزي از ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم و ﮐﻠـﺰاي ﮐﺸـﻮر را آﻟـﻮده ﮐـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﭘـﮋوﻫﺶ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬دﻣﺎي ﺑﻬﯿﻨﻪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ‪ 65‬درﺻﺪ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ )‪ 80‬درﺻـﺪ( و ﮐﻤﺘـﺮﯾﻦ )‪ 44‬درﺻـﺪ(‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺲ از ﯾﮏ و ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ژﯾﺒـﺮﻟﯿﻦ اﺛـﺮي ﺑـﺮ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬرﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺬر ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﺗﻨﻬﺎ در ﻏﻠﻈﺖ ﻫﺎي ‪ 50‬و ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳـﺪﯾﻢ و ‪ 15/6‬و ‪100‬‬ ‫ﮔﺮم ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل در ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﺟﻮاﻧﻪ زد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺬر ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘـﺮ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻣﺎي ﻣﻄﻠﻮب ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘـﺪل‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮم‪ ،‬ﻋﻠﻒﻫﺮز ﻣﺸﮑﻞﺳﺎزي ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫واژه ﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬زﯾ ﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻒ ﻫﺮز‪ ،‬ﻋﻠﻒ ﻫﺮز ﯾ ﮏ ﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠﻒ ﻫﺮز ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫اﻫﻤﯿﺖ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر در اﺳﺘﻘﺮار ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮمﺷﻨﺎﺳﺎن ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﻋﻠﻒ ﻫﺎيﻫﺮز ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸـﮕﻮﯾﯽ ﺧـﺮوج ﮔﯿﺎﻫﭽـﻪ ﻋﻠـﻒ‬ ‫ﻫﺎيﻫﺮز در ﺗﻌﯿﯿﻦ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠﻒ ﻫﺎيﻫﺮز و ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﻋﻠﻒ ﮐﺶﻫـﺎ ﻣـﻮﺛﺮ اﺳـﺖ )‪ .(Buhler 2000‬از آﻧﺠـﺎ ﮐـﻪ‬ ‫ﮔﻨﺪم اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎده ﻏﺬاﯾﯽ دﻧﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد آن از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻒ ﻫـﺎيﻫـﺮز ﻣـﺰارع‬ ‫ﮔﻨﺪم ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ ‪ Lepyrodiclis holosteoides‬از ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ‬ ‫ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﺗﯿﺮه ﺑﺰرگ در اﯾﺮان ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ‪ 350‬ﮔﻮﻧﻪ و ﻫﺸﺘﻤﯿﻦ ﺗﯿﺮه از ﻟﺤﺎظ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد ﺟـﻨﺲ در اﯾـﺮان اﺳـﺖ )ﯾﻮﺳـﻔﯽ‬ ‫‪ .(1385‬ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻋﻠﻒﻫﺮزي ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺎره‪ ،‬ﻋﻠﻔﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻞﻫﺎي ﺳﻔﯿﺪ و ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ ﻃﻮل ‪ 60‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻞ ﭼﻬـﺎر‬ ‫ﺑﺬر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮔﻨﺪم ﺳﺒﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در زﻣﺴﺘﺎن ﺑﺮگ ﻣﯽ دﻫـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ رﺷـﺪ ﻃـﻮﻟﯽ ﻧـﺪارد‪ .‬ﺑـﺎ وﺟـﻮد ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﻧـﻮر‪،‬‬ ‫ﺳﺎﯾﻪﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع آن ﺗﺎ زﻣﺎن ﮔﻠﺪﻫﯽ ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ از ﮔﻨﺪم اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از ﮔﻞدﻫﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ارﺗﻔﺎع روي ﮔﻨﺪم را ﻣﯽ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ 1‬داﻧﺸـــﯿﺎر ﻣﻮﺳﺴـــﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘـــﺎت ﮔﯿـــﺎهﭘﺰﺷـــﮑﯽ ﮐﺸـــﻮر‪ ،‬ﺳـــﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘـــﺎت‪ ،‬آﻣـــﻮزش و ﺗـــﺮوﯾﺞ ﮐﺸـــﺎورزي ﻧﻮﯾﺴـــﻨﺪه ﻣﺴـــﺌﻮل‬ ‫)‪(fmaighany@yahoo.com‬‬ ‫‪ 2‬داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬ ‫‪128‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ )‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫رﯾﺸﻪ آن ﻋﻤﯿﻖﺗﺮ )ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ( از ﮔﻨﺪم اﺳﺖ‪ .‬رﺷﺪ روﯾﺸﯽ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬اواﺧﺮ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎه ﭘﺲ از ﮐﺎﻫﺶ ﺳـﺮﻣﺎي زﻣﺴـﺘﺎﻧﻪ و رﺷـﺪ‬ ‫ﺳﺎﻗﻪ ﮔﻞدﻫﻨﺪه اواﺧﺮ اﺳﻔﻨﺪ و اواﯾﻞ ﻓﺮوردﯾﻦ آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻠﻒﻫﺮز ﻃﯽ ﻣﺎهﻫﺎي اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺗﺎ ﺗﯿﺮ ﮔﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺳـﺎﻗﻪ ﺑﻌـﺪ‬ ‫از ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺶﺑﺮﮔﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺰﻧﺪه در آﻣﺪه و در ﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﺟـﺪاﮐﺮدن ﺳـﺎﻗﻪ ﻫـﺎ دﺷـﻮار اﺳـﺖ )‪., 1990‬‬ ‫‪.(Talbot et al‬‬ ‫ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در اﯾﺮان دو ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﻔﯽ ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ‪L.stellarioides‬و ‪ L.holosteoides‬دارد‪ .‬اﯾﻦ ﮔﯿﺎه ﺑﻪ ﻋﻠﻒ آش‪ ،‬ﻋﻠﻒ‬ ‫ﻋﺮوس و ﺟﻮ ﮔﻨﺪﻣﮏ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﺮان در ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن‪ ،‬اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻋﺮاق و آﺳﯿﺎﯾﯽ ﻣﺮﮐﺰي‬ ‫ﻣﯽروﯾﺪ )ﻣﻈﻔﺮﯾﺎن ‪ .(1375‬ﺑﻪ ﮔﺰارش )ﻣﯿﻦﺑﺎﺷﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ‪ (1386‬ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﻣﺰارع ﮐﺮﻣﺎن‪ ،‬آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷـﺮﻗﯽ‪ ،‬ﻫﻤـﺪان‪،‬‬ ‫ﯾﺰد و ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و در ﺣﺎل ﭘﯿﺸﺮوي ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻘﺎط اﺳﺖ‪ .‬در ﺧﺮاﺳﺎن رﺿـﻮي‪ ،‬ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﮔﻨـﺪم‪ ،‬ﻣـﺰارع ﺟـﻮ و‬ ‫زﻋﻔﺮان را ﻧﯿﺰ آﻟﻮده ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ آﻟﻮدﮔﯽ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﻣﺰارع ﮔﻨـﺪم و ﮐﻠـﺰاي ﺷـﻬﺮﯾﺎر و ﮐـﺮج ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬ ‫)‪.(Mirtaheri et al., 2015‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮔﯿﺎهﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﭘـﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ )‪ (Harbaugh et al., 2010‬ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﺟﺪﯾﺪ )‪ (Nowak et al., 2014‬و ﺧﻮاص داروﯾﯽ )‪ (Chandra & Rawat 2015‬آن ﻣـﯽﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤـﻮع‪ ،‬ﺑﺮرﺳـﯽ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﯽ درﺑﺎره اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ )ﻧﻮر‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻖ‪ ،‬ﺷﻮري‪ ،‬ﺧﺸﮑﯽ( ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر آن اﻧﺠﺎم ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﭘـﮋوﻫﺶﻫـﺎﯾﯽ‬ ‫درﺑﺎره اﺛﺮ ﻏﺮﻗﺎب و ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ )‪ .(Mirtaheri et al., 2015‬از ﺳـﻮي دﯾﮕـﺮ‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )‪ .(Damavandi et al., 2015‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﮔﺴـﺘﺮده‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺪودي درﺑﺎره اﺛﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺷﻮري و ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر آن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ در ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ روﺑﺮو ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﻌﯽ ﺷﺪ از ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ واﮐﻨﺶ ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰي ﻧﻤﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺪف ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از آن ﺑﺘﻮاﻧـﺪ در ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ‬ ‫اﯾﻦ ﻋﻠﻒﻫﺮز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫روش ﮐﺎر‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ در ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮔﯿﺎهﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا)س(‪ /‬زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬ ‫دوره ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬ ‫‪129‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ﺑﺬرﻫﺎي ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ از ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم آﻟﻮده ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﻒﻫﺮز در ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﺿـﺪﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑـﺬرﻫﺎ ﺑـﺎ‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل ﻫﯿﭙﻮﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ‪ ،‬در ﻫﺮ ﭘﺘﺮي ﻣﺤﺘﻮي ﮐﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﯽ و ﻫﻔﺖ ﻣﯿﻠـﯽﻟﯿﺘـﺮ آب ﻣﻘﻄـﺮ‪15 ،‬‬ ‫ﺑﺬر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻇﺮوف ﭘﺘﺮي در ژرﻣﯿﻨﺎﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 30/21 ،25/20 ،18/10‬و ‪ 30/25‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد و ﺗﻨـﺎوب ﻧـﻮري‬ ‫‪ 16/8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﻪداري ﺷﺪﻧﺪ )‪ .(Burke et al., 2003‬آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﭼﻬـﺎر ﺗﯿﻤـﺎر )ﺗﯿﻤﺎرﻫـﺎي دﻣـﺎﯾﯽ( و‬ ‫ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم و دو ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎ‪ ،‬درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﻌﯿـﺎر ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ‪ ،‬ﺧـﺮوج رﯾﺸـﻪﭼـﻪ ﭘـﻨﺞ‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﻣﺘﺮي ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ﺑﺬور ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﯾﮏ‪ ،‬ﺳﻪ‪ ،‬ﺷﺶ‪ ،‬ﻧﻪ‪ 12 ،‬و ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﯿﺪ ﺳـﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ‬ ‫ﻏﻠﯿﻆ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺪون ﺧﺮاشدﻫﯽ ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘـﻨﺞ دﻗﯿﻘـﻪ ﺿـﺪ ﻋﻔـﻮﻧﯽ ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل‬ ‫ﻫﯿﭙﻮﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ )‪ (Mirtaheri et al., 2015‬و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ‪ 15 ،‬ﺑﺬر در ﭘﺘﺮي ﻣﺤﺘـﻮي ﮐﺎﻏـﺬ ﺻـﺎﻓﯽ و ﻫﻔـﺖ‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻇﺮوف ﭘﺘﺮي در ژرﻣﯿﻨﺎﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد )ﺑـﻪﻋﻨـﻮان ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤـﺎر‬ ‫دﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ( و ﺗﻨﺎوب ﻧﻮري ‪ 16/8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﻪداري و دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬درﺻـﺪ ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺗﯿﻤﺎر )ﻣﺪت ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ( و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﺿﺪ ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﯿﭙﻮﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ‪ 15 ،‬ﺑـﺬر در ﭘﺘـﺮي ﻣﺤﺘـﻮي ﮐﺎﻏـﺬ‬ ‫ﺻﺎﻓﯽ و ﻫﻔﺖ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ )ﺑﺮاي ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ( ﯾﺎ ﻣﺤﻠـﻮلﻫـﺎي ‪ 10‬و ‪ ppm 20‬ژﯾﺒـﺮﻟﯿﻦ‪ ،‬ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻇـﺮوف ﭘﺘـﺮي در‬ ‫ژرﻣﯿﻨﺎﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر دﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿـﺮ( و ﺗﻨـﺎوب ﻧـﻮري‬ ‫‪ 16/8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﻪداري ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼـﺎدﻓﯽ ﺑـﺎ ﺳـﻪ ﺗﯿﻤـﺎر‬ ‫)ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﺻﻔﺮ‪ 10 ،‬و ‪ ppm 20‬ژﯾﯿﺮﻟﯿﻦ( و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ررﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬‫ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﺿﺪ ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﯿﭙﻮﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄـﺮ‪ 15 ،‬ﺑـﺬر در ﭘﺘـﺮي ﻣﺤﺘـﻮي ﮐﺎﻏـﺬ‬ ‫ﺻﺎﻓﯽ و ﻫﻔﺖ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ )ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ( ﯾـﺎ ﻣﺤﻠـﻮلﻫـﺎي ‪ 300 ،250 ،200 ،150 ،100 ،50‬و ‪ 350‬ﻣﯿﻠـﯽﻣـﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾـﺪ‬ ‫‪130‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ )‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫ﺳﺪﯾﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )ﻗﻨﺒﺮي و ﻫﻤﮑﺎران ‪ .(1390‬ﻇﺮوف ﭘﺘﺮي در ژرﻣﯿﻨﺎﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25/20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد )ﺑـﻪﻋﻨـﻮان‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر دﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ( و ﺗﻨﺎوب ﻧﻮري ‪ 16/8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﻪداري و دو ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﻫﺸﺖ ﺗﯿﻤﺎر )ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﺻﻔﺮ‪ 300 ،250 ،200 ،150 ،100 ،50 ،‬و ‪ 350‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر‬ ‫ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ( و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘﻪ ﺿﺪ ﻋﻔﻮﻧﯽ ﺑﺬور ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻫﯿﭙﻮﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑـﺎ آب ﻣﻘﻄـﺮ‪ 15 ،‬ﺑـﺬر در ﭘﺘـﺮي ﻣﺤﺘـﻮي‬ ‫ﮐﺎﻏﺬ ﺻﺎﻓﯽ و ﻫﻔﺖ ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ )ﺗﯿﻤﺎر ﺷـﺎﻫﺪ( ﯾـﺎ ﻣﺤﻠـﻮلﻫـﺎي ‪ 279/3 ،223/6 ،190/5 ،151/4 ،100 ،15/6‬و ‪326/2‬‬ ‫ﮔﺮم ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل در ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ )ﻗﻨﺒﺮي و ﻫﻤﮑﺎران‪ .(1390 ،‬ﻇﺮوف ﭘﺘﺮي در ژرﻣﯿﻨﺎﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻨـﺎوب دﻣـﺎﯾﯽ‬ ‫‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر دﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ( و ﺗﻨﺎوب ﻧﻮري ‪ 16/8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﮕﻪداري و دو‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﻫﺸﺖ ﺗﯿﻤﺎر )ﻏﻠﻈﺖﻫـﺎي ﺻـﻔﺮ‪،100 ،15/6 ،‬‬ ‫‪ 279/3 ،223/6 ،190/5 ،151/4‬و ‪ 326/2‬ﮔﺮم ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل در ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب( و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺮ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﺬور ﻗﺒﻞ از ﮐﺸﺖ در ﮔﻠﺪان‪ ،‬ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ )‪ 98‬درﺻﺪ( )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر ﺧـﺮاشدﻫـﯽ ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ( ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ 15 .‬ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﮔﻠﺪانﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ 25‬و ارﺗﻔﺎع ‪ 30‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ‪ ،‬ﮐﺸﺖ ﺷـﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻠﺪانﻫﺎ در ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد )ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﯿﻤﺎر دﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ( ﻧﮕﻪداري و ﺑﻌـﺪ‬ ‫از ﭼﻬﺎر ﻫﻔﺘﻪ ﺗﻌﺪاد ﮔﯿﺎﻫﭽﻪﻫﺎي ﺳﺒﺰﺷﺪه ﺷﻤﺎرش ﺷﺪ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﮐﺎﻣﻼً ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺗﯿﻤـﺎر )اﻋﻤـﺎق ﯾـﮏ‪ ،‬ﺳـﻪ‪،‬‬ ‫ﺷﺶ‪ ،‬ﻧﻪ‪ 12 ،‬و ‪ 15‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﺧﺎك ﮔﻠﺪان( و ﭼﻬﺎر ﺗﮑﺮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ‬ ‫دادهﻫﺎي ﺑﺪﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار آﻣﺎري ‪ SAS Ver.9.1‬ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﻦﻫﺎ ﺑـﺎ آزﻣـﻮن ﭼﻨـﺪ داﻣﻨـﻪاي داﻧﮑـﻦ در‬ ‫ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻨﺞ درﺻﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫دوره ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا)س(‪ /‬زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬ ‫‪131‬‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ و ﺑﺤﺚ‬ ‫اﺛﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫اﺛﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﯽدار ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄـﺎﯾﯽ )‪ 65‬درﺻـﺪ( در ﺗﻨـﺎوب‬ ‫دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25 /20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 18/10‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨـﯽداري در ﺳـﻄﺢ اﺣﺘﻤـﺎل‬ ‫ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬دﻣﺎﻫﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﯽدار ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑـﺬر )‪27‬‬ ‫درﺻﺪ( در ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 30/ 25‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ )ﺟﺪول ‪.(1‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :1‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺛﺮ دﻣﺎ ﺑﺮ درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫)‪Temperature (ºC‬‬ ‫‪Seed germination percent‬‬ ‫‪18/10‬‬ ‫‪60.07 a‬‬ ‫‪25/20‬‬ ‫‪65.14 a‬‬ ‫‪30/21.5‬‬ ‫‪28.17 b‬‬ ‫‪30/25‬‬ ‫‪26.89 b‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪاي داﻧﮑﻦ در ﺳﻄﺢ اﺣﺘﻤﺎل ‪ 5‬درﺻﺪ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار‬ ‫دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫در دﻣﺎي ‪ 40‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد و ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دﻣﺎي ﺑـﺎﻻ در زﻣـﺎن ﻃـﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﺨﺮﯾـﺐ ﭘـﺮوﺗﯿﯿﻦﻫـﺎ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز در دﻣﺎي ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫـﺮز ﺟـﺎروي‬ ‫ﻗﺰوﯾﻨﯽ )‪ (Scoparia dulcis‬در روﺷﻨﺎﯾﯽ و ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 40/35‬ﺗﺎ ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ از دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽزﻧـﺪ‬ ‫)‪.(Jain et al., 1989‬‬ ‫ﻋﻨﺎﯾﺘﯽ و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1389‬ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ دﻣﺎ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ را ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﺑﯽ ‪ 25 / 20‬درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد‬ ‫ﮔﺰارش ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺰارش آﻧﻬﺎ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﭘﻨﺞ درﺟـﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد‪،‬‬ ‫‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺻﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ در دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 35‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ از ﭘـﻨﺞ درﺻـﺪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﭘﺮاﮐﻨﺶ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮم‪ ،‬ﻋﻠﻒﻫﺮز ﻣﺸـﮑﻞﺳـﺎزي‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دﻣﺎي ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺷﺒﺎﻫﺖ زﯾﺎدي ﺑﻪ ﮔﻨﺪم دارد‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﮔﻨﺪم ﺟﻮاﻧﻪ ﻣـﯽزﻧـﺪ و‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ آﻟﻮدﮔﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم ﻣﯽﺷﻮد )ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ‪.(1391‬‬ ‫‪132‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ )‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫اﺛﺮ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻌﻨﯽداري در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آن داﺷﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ‬ ‫ﺑﺬر )‪ 80‬درﺻﺪ( ﭘﺲ از ﯾﮏ دﻗﯿﻘﻪ "ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﺳﻪ دﻗﯿﻘﻪاي ﺑﺬر ﺑـﺎ اﺳـﯿﺪ ﺳـﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠـﯿﻆ ﻧﺪاﺷـﺖ و‬ ‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ )‪ 44‬درﺻﺪ( آن ﭘﺲ از ‪ 15‬دﻗﯿﻘﻪ ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﭘﺲ از ﺳﻪ‪ ،‬ﺷﺶ‪ ،‬ﻧـﻪ‪ 12 ،‬و ‪15‬‬ ‫دﻗﯿﻘﻪ ﺗﯿﻤﺎر ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 48 ،53 ،57 ،72‬و ‪ 44‬درﺻﺪ ﺑﻮد )ﺟﺪول ‪.(2‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :2‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺛﺮ ﺧﺮاشدﻫﯽ اﺳﯿﺪي ﺑﺮ درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫)‪Acid scarification time (min‬‬ ‫‪Seed germination percent‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪15‬‬ ‫)‪control (without acid scarification‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪاي داﻧﮑﻦ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪80/15 a‬‬ ‫‪72/474 a‬‬ ‫‪57/55 b‬‬ ‫‪53/55 bc‬‬ ‫‪47/65 cd‬‬ ‫‪44/55 d‬‬ ‫‪63/335 cd‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻣﺮادي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1386‬ﭘﻨﺞ و ‪ 10‬دﻗﯿﻘﻪ ﺧﺮاشدﻫﯽ ﺑﺬر ﺳﺲ ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻓـﺰاﯾﺶ ﻣﻌﻨـﯽدار‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آن ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﻨﺒﺮي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1390‬ﺑﺮاي ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻮاب ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ از ﺳﻪ دﻗﯿﻘﻪ اﺳﯿﺪﺷﻮﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻋﻠﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻔﻮذ اﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﺬر و از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ‬ ‫روﯾﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺶ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﺬر و اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺬب آب و ﺗﻮرم ﺑﺬر ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎزدارﻧﺪهﻫﺎي درون روﯾﺎن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ‬ ‫ﺑﺬر را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ )‪ .(Burke et al., 2003‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﭼﻨﺪان ﺿﺨﯿﻢ ﻧﯿﺴﺖ و ﺷﺴﺘﺸـﻮي ﮐﻮﺗـﺎهﻣـﺪت‬ ‫ﺑﺬر ﺑﺎ اﺳﯿﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آن اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫اﺛﺮ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ‪ 10‬و ‪ 20‬ﭘﯽﭘﯽام ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻣﻌﻨﯽدار ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ‪ 10‬و ‪ 20‬ﭘﯽﭘﯽام‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر ‪ 63‬ﺗـﺎ ‪65‬‬ ‫درﺻﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﯽداري ﺑﺎ ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ )ﺑﺪون ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ( ﻧﺪاﺷﺖ )ﺟﺪول ‪.(3‬‬ ‫دوره ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا)س(‪ /‬زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬ ‫‪133‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :3‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ‬ ‫)‪Gibberellin concentration (ppm‬‬ ‫‪Seed germination percent‬‬ ‫)‪Control (distilled water‬‬ ‫‪65.15 a‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪64.35 ab‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪63.05 ab‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪ اي داﻧﮑﻦ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﮐﺒﺎﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ژﯾﺒـﺮﻟﯿﻦ ﻫﻤـﻮاره ﻣﺤـﺮك ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر‬ ‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و اﺛﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ دارد‪ .‬ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ‪ 500، 350‬و ‪ 1000‬ﭘﯽﭘﯽام اﺛﺮي ﺑﺮ ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر‬ ‫ﻓﺎﻻرﯾﺲ ﻧﺪارد )ﺻﺎدقﻟﻮ و ﻫﻤﮑﺎران ‪ .(1390‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﺰارش ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ )‪ (1391‬ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ ‪1000‬ﭘﯽﭘﯽام ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮك ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر‬ ‫ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر و رﺷﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر و ﻃﻮل رﯾﺸﻪﭼﻪ و ﺳﺎﻗﻪﭼﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‪ ،‬در ﺳـﻄﺢ ﭘـﻨﺞ درﺻـﺪ ﻣﻌﻨـﯽدار ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر )‪ 66‬درﺻﺪ( در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺤﺘﻮي آب ﻣﻘﻄﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽ‪-‬‬ ‫ﻣﻮﻻر‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 50‬درﺻﺪ ﺑﻮد‪ .‬ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺷﻮري ‪ 150‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑـﺮاي‬ ‫ﻃﻮل ﺳﺎﻗﻪﭼﻪ و رﯾﺸﻪﭼﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ )ﺟﺪول ‪.(4‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :4‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر و رﺷﺪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‬ ‫)‪NaCl cnoncentration (mM‬‬ ‫‪Seed germination percent‬‬ ‫)‪Rootlet length (cm‬‬ ‫)‪Stem length (cm‬‬ ‫)‪Control (distilled water‬‬ ‫‪68.33 a‬‬ ‫‪3.05 a‬‬ ‫‪1.80 a‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪49.99 b‬‬ ‫‪0.87 bc‬‬ ‫‪1.40 b‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪19.99 c‬‬ ‫‪0.67 c‬‬ ‫‪1.12 c‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0d‬‬ ‫‪0d‬‬ ‫‪0d‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪاي داﻧﮑﻦ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﮐﺎﻫﻮي وﺣﺸﯽ )‪ (Lactuca serriola L‬در ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯽﻣـﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾـﺪ ﺳـﺪﯾﻢ ﮐـﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓـﺖ و در ‪200‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﯿﺪ )ﮐﺎزروﻧﯽ ﻣﻨﻔﺮد و ﻫﻤﮑﺎران ‪ .(1389‬ﺑﺮرﺳﯽ واﮐﻨﺶ آوﯾﺸﻦ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳـﺪﯾﻢ )ﺻـﻔﺮ‪،‬‬ ‫‪ 90 ،60 ،30‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر( ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎﻫﺶ درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر و ﻃﻮل رﯾﺸﻪﭼﻪ و ﺳﺎﻗﻪﭼﻪ ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻠﺮﯾﺪ‬ ‫ﺳﺪﯾﻢ ‪ 90‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﺑﻮد )زﯾﺮهزاده و ﻫﻤﮑﺎران ‪ .(1388‬ﺷﻮري ﭘﺲ از ﺧﺸﮑﯽ از ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ و ﻓـﺮاوانﺗـﺮﯾﻦ ﺗـﻨﺶﻫـﺎي ﻣﺤﯿﻄـﯽ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ آب و ﺳﻤﯿﺖ ﯾﻮنﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺪﯾﻢ و ﮐﻠﺮ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﻮنﻫﺎي ﻣﻔﯿـﺪ از‬ ‫‪134‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ )‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫ﻗﺒﯿﻞ ﮐﻠﺴﯿﻢ و ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ )ﺣﺴﻨﯽ و ﻫﻤﮑﺎران ‪.(1381‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻗﻨﺒﺮي و ﻫﻤﮑﺎران )‪ (1390‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﻏﻠﻈﺖ ‪ 328‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ و دﻣﺎي ‪ 20‬درﺟﻪ‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد و ﺗﺎرﯾﮑﯽ‪ 50 ،‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺷـﻮري ﺣﺴـﺎس‬ ‫اﺳﺖ و ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آن در ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻣﻮﻻر ﮐﻠﺮﯾﺪ ﺳﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت در ﻧﺘﯿﺠﻪ دو ﺑﺮرﺳـﯽ اﺧﯿـﺮ‪ ،‬ﺷـﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﻪﻋﻠﺖ ﺗﻔﺎوت اﮐﻮﺗﯿﭗﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪ زﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫اﺛﺮ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل ﺑﺮﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﺳﻄﺢ ﯾﮏ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﯽدار ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر ﭘـﺲ از‬ ‫ﺗﯿﻤﺎر ﺷﺎﻫﺪ )‪ 64‬درﺻﺪ( ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل ‪ 15/6‬ﮔﺮم در ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﺑﺎ ﺣﺪود ‪ 51‬درﺻﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧـﯽ ﺑـﺬر در‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ‪ 151/4‬ﮔﺮم ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل و ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ در ﺟﺪول ‪ 5‬اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫از آن ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ آب ﻋﻠﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ )‪.(Torner 1990‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :5‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﺻﺪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ‬ ‫)‪PEG concentration (g/100 ml water‬‬ ‫‪Seed germination percent‬‬ ‫)‪Control (distilled water‬‬ ‫‪64.33 a‬‬ ‫‪15.6‬‬ ‫‪51.66 b‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪34.99 c‬‬ ‫‪151.4‬‬ ‫‪0c‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪ اي داﻧﮑﻦ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺪم ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻮل ‪ 151/4‬ﮔﺮم ﭘﻠﯽاﺗﯿﻠﻦﮔﻠﯿﮑﻮل در ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯽﻟﯿﺘﺮ آب ﺑﺎ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ )ﻗﻨﺒـﺮي و ﻫﻤﮑـﺎران‬ ‫‪ (1390‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﻪ ﺗـﻨﺶ ﺧﺸـﮑﯽ ﺣﺴـﺎس اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ‬ ‫ﻋﻠﻒﻫﺮز ﺟﺪي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﺛﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺬر ﺑﺮ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﺘﺎﯾﺞ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﺛﺮ ﻣﻌﻨﯽدار ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ ﺑﺮ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺳﺒﺰﺷـﺪن‬ ‫ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ )‪ 70‬درﺻﺪ( در ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﯾﮏ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ )ﺟﺪول ‪ (6‬ﮐﻪ ﺑـﺎ ﮔـﺰارش )ﻋﻨـﺎﯾﺘﯽ و ﻫﻤﮑـﺎران‬ ‫‪ (1389‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ دارد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻌﻨﯽدار درﺻﺪ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤـﻮي ﮐـﻪ در‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ‪ 12‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬درﺻﺪ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﯿﺪ )ﺟﺪول ‪ .(6‬در ﻋﻠﻒﻫﺮز ﺳـﯿﺎهداﻧـﻪ از‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا)س(‪ /‬زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬ ‫دوره ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،4‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1397‬‬ ‫‪135‬‬ ‫ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ دو و ﺳﭙﺲ ﯾﮏ و ﯾﮏ و ﻧﯿﻢ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﻮد )اﺳـﺪي و ﻫﻤﮑـﺎران‬ ‫‪ .(1390‬ﺑﻪ ﮔﺰارش ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ اﺛﺮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي ﺑﺮ ﺳﯿﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ دارد‪ .‬درﺻﺪ ﻇﻬﻮر ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ‬ ‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ار ﻧﯿﻢ‪ 0‬ﺑﻪ ﯾﮏ و ﺳﭙﺲ ﯾﮏ و ﻧﯿﻢ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ اﻓﺰاﯾﺶ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑـﺮ‬ ‫اﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑـﺪ‪ .‬ﻓﺸـﺮدﮔﯽ ﺧـﺎك‪ ،‬ﺑـﺬرﻫﺎ را ﯾـﺎ از ﻃﺮﯾـﻖ‬ ‫ﻣﺤﺪودﮐﺮدن ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ و ﯾﺎ اﻟﻘﺎي ﺧﻮاب ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ )‪ .(Mirtaheri et al., 2015.‬ﻋﻤـﻖ ﮐﺎﺷـﺖ ﺷـﺶ ﺳـﺎﻧﺘﯽﻣﺘـﺮ و‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ در ﮐﺎﻫﺶ وزن ﺗﺮ و ﺧﺸـﮏ ﮔﯿﺎﻫﭽـﻪ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﯽﺷـﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺎﺿﺮ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دﻓﻦ ﺑﺬرﻫﺎ ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﺣﺪود ﺷﺶ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺷـﺨﻢ‬ ‫ﺳﻄﺤﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ :6‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ اﺛﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ ﺑﺮ درﺻﺪ ﺳﺒﺰﺷﺪن ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ‬ ‫)‪Seed depth (cm‬‬ ‫‪Seedling emergence percent‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪70 a‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪58.33 b‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪23.33 c‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪1.66 d‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪0d‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪0d‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺳﺘﻮن ﺗﯿﻤﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ﺣﺪاﻗﻞ ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪاي داﻧﮑﻦ در ﯾﮏ ﮔﺮوه آﻣﺎري ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫دﻻﯾﻞ زﯾﺴﺘﯽ اﺛﺮ ﻋﻤﻖ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑـﺬر ﮐـﺎﻣﻼً روﺷـﻦ ﻧﺸـﺪه‪ ،‬اﻣـﺎ ﻋـﻮاﻣﻠﯽ از ﻗﺒﯿـﻞ ﻓﻘـﺪان ﻧـﻮر‪ ،‬ﮐـﺎﻫﺶ ﺗﺒـﺎدﻻت ﮔـﺎزي‪،‬‬ ‫دياﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ ﻧﺎﺷﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ ﺧﺎك و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﻫﺶ ذﺧﺎﯾﺮ اﻧـﺮژي ﺑـﺬر در اﻋﻤـﺎق ﺑـﺎﻻ در اﯾـﻦ راﺑﻄـﻪ ﻗﺎﺑـﻞ‬ ‫ذﮐﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀـﯽ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ در داﻣﻨـﻪ وﺳـﯿﻌﯽ از ﻋﻤـﻖ ﮐﺎﺷـﺖ را دارﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻠـﻒﻫـﺮز ﺧﺮﻓـﻪﺳـﺎ )‬ ‫‪Trianthema‬‬ ‫‪ (portulacastrum‬ﺗﺎ ﻋﻤﻖ ﻧﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ اﺳﺖ )‪ .(Balyan 1986‬اﺳﺘﺒﺮق )‪ (Morrenia orodata‬در ﻋﻤﻖﻫﺎي‬ ‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 10‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽزﻧﺪ )‪ .(Singh et al.,1984‬ﺑﺬور در اﻋﻤﺎق ﺑﺎﻻ دﭼﺎر ﺧﻮاب ﺛﺎﻧﻮي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪﻋﻠـﺖ‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﺒﺎدﻻت ﮔﺎزي ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻖ ﺧﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤـﻖ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ دياﮐﺴـﯿﺪ ﮐـﺮﺑﻦ‪ /‬اﮐﺴـﯿﮋن ﮐـﺎﻫﺶ‬ ‫ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎق ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺴﺎد و ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﺬر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺠﻤـﻮع‪ ،‬در ﺷـﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ از ﻗﺒﯿـﻞ ﻓﺸـﺮدﮔﯽ ﺧـﺎك و ﻋﻤـﻖ ﺑـﺎﻻ‪،‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺗﺎ ﺑﺮﻗﺮاري ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺮب و ﻧﺎﺑﻮدﮐﻨﻨﺪه ﮔﯿﺎﻫﭽﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ درﯾﺎﻓﺖ‬ ‫ﻋﻼﯾﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ زﯾﺴﺘﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﻮر‪ ،‬دﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ و ‪ .....‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد )‪.(Benvenuti et al.,1998‬‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ )‪(Lepyrodiclis holosteoides‬‬ ‫‪136‬‬ ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮي‬ ‫ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوب دﻣﺎﯾﯽ ‪ 25/20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔـﺮاد و ﯾـﮏ دﻗﯿﻘـﻪ ﺗﯿﻤـﺎر ﺑـﺎ اﺳـﯿﺪ‬‫ﺳﻮﻟﻔﻮرﯾﮏ ﻏﻠﯿﻆ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در دﻣﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 35‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮاد ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺟﻮاﻧـﻪ ﻧﻤـﯽزﻧـﺪ و‬‫ﻋﻠﻒﻫﺮز ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮم ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬ ‫ژﯾﺒﺮﻟﯿﻦ اﺛﺮي ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬‫ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺧﺸﮑﯽ و ﺷﻮري ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﻗﺎدر ﺑﻪ رﺷﺪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻮر ﯾﺎ ﺧﺸﮏ ﻧﯿﺴـﺖ‪.‬‬‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻣﺰارع داراي ارﻗﺎم ﮔﻨﺪم ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ و ﺷﻮري‪ ،‬ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬ﺑﺬر ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ در ﺻﻮرت اﺳﺘﻘﺮار در ﻋﻤﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺷﺶ ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮي‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﻧﺎﭼﯿﺰي دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫اﺳﺪي‪ ،‬ش‪ ،.‬ﺻﺪﻗﯽ‪ ،‬م‪ ،.‬آل اﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ ،‬م‪ .‬ت‪ ،.‬ﺑﺮﻣﮑﯽ‪ ،‬م‪ (1390) .‬اﺛﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ و دوره ﻏﺮﻗﺎب ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ و ﺳﺒﺰﺷﺪن ﻋﻠـﻒﻫـﺮز‬ ‫ﺳﯿﺎهداﻧﻪ )‪ .(Agrostemme githago‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾﺮان‪173-175 .‬‬ ‫ﺣﺴﻨﯽ‪ ،‬و‪ .‬اﻣﯿﺪ ﺑﯿﮕﯽ‪ ،‬ر‪ (1381) .‬اﺛﺮات ﺗﻨﺶ آﺑﯽ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺴﻤﯽ ﮔﯿـﺎه رﯾﺤـﺎن‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺶ ﮐﺸﺎوزي‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،12‬ﺷﻤﺎره ‪ .3‬ص ‪47-59‬‬ ‫زﯾﺮهزاده‪ ،‬م‪ ،.‬ﺷﺎﻫﯿﻦ‪ ،‬م‪ ،.‬ﺗﻮﺣﯿﺪي‪ ،‬م‪ (1388) .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري و ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ آوﯾﺸﻦ‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﭘـﮋوﻫﺶ‪،‬‬ ‫ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژي ﮔﯿﺎﻫﺎن زراﻋﯽ‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ اﻫﻮاز‪ .‬ﺳﺎل اول‪ .‬ﺷﻤﺎره ‪ .4‬ص ‪61-70‬‬ ‫ﺻﺎدﻗﻠﻮ‪ ،‬ع‪ ،.‬اﺻﻐﺮي‪ ،‬ج‪ ،.‬ﻗﺎدري ﻓﺮ‪ ،‬ف‪ (1390) .‬ﺑﺮرﺳﯽ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷﮑﺴـﺘﻦ ﺧـﻮاب ﺑـﺬر در ﺧـﺮدل وﺣﺸـﯽ )‬ ‫‪Sinapis‬‬ ‫‪ (arvensis L.‬و ﻓﺎﻻرﯾﺲ )‪ .(Phalaris minor Retz.‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾـﺮان‪ .‬ص ‪-277‬‬ ‫‪275‬‬ ‫ﻋﻨﺎﯾﺘﯽ ﺑﻬﺮوز‪ ،‬ز‪ ،.‬اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ‪ ،‬ز‪ ،.‬ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ‪ ،‬س‪ .‬ر‪ ،.‬ﺳﻌﯿﺪي ﺳﺎر‪ ،‬س‪ ،.‬ﺑﺎﺑﺎﯾﯽ‪ ،‬ش‪ (1389) .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ و ﺳﺒﺰﺷﺪن ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز‬ ‫ارﺷﺘﻪﺧﻄﺎﯾﯽ )‪ (Lepyrodiclis holosteoides‬ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﺷﺖ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺘـﺮات ﭘﺘﺎﺳـﯿﻢ و ژﯾﺒـﺮﻟﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﯾﺎزدﻫﻤﯿﻦ ﮐﻨﮕﺮه ﻋﻠﻮم زراﻋﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺗﺎت اﯾﺮان‪ .‬داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﻣﺤﯿﻄﯽ‪ .‬ص ‪496‬‬ ‫ﻗﻨﺒﺮي‪ ،‬ع‪ ،.‬ﻣﯿﺠﺎﻧﯽ‪ ،‬س‪ ،.‬ﺣﺴﯿﻦآﺑﺎدي‪ ،‬ر‪ (1390) .‬ﺑﺮرﺳﯽ واﮐﻨﺶ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫـﺮز ﺳـﻤﺞ ارﺷـﺘﻪﺧﻄـﺎﯾﯽ‬ ‫‪Lepyrodiclis‬‬ ‫)‪ (holosteoides Fenzl‬ﺑﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﺷﻮري و ﺧﺸﮑﯽ و ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﭼﻬـﺎرﻣﯿﻦ‬ 137 1397 ‫ زﻣﺴﺘﺎن‬،4 ‫ ﺷﻤﺎره‬،‫دوره ﺳﯽ و ﯾﮑﻢ‬ ‫ زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي‬/(‫ ﭘﮋوﻫﺸﯽ داﻧﺸﮕﺎه اﻟﺰﻫﺮا)س‬- ‫ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻤﯽ‬ 409-412 .‫ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾﺮان‬ ‫ ﺑـﺮ ﺟﻮاﻧـﻪزﻧـﯽ و رﺷـﺪ‬pH ‫( ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺷـﻮري و‬1389) .‫ ح‬.‫ م‬.‫ راﺷﺪ ﻣﺤﺼﻞ‬،.‫ س‬،‫ ﺗﮑﺎﺳﯽ‬،.‫ ت‬.‫ م‬،‫ آل اﺑﺮاﻫﯿﻢ‬،.‫ ا‬،‫ﮐﺎزروﻧﯽ ﻣﻨﻔﺮد‬ 6-9 ‫ ص‬.‫ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾﺮان‬.(Lactuca serriola) ‫اوﻟﯿﻪ ﻋﻠﻒﻫﺮز ﮐﺎﻫﻮي وﺣﺸﯽ‬ ‫ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ‬.‫( ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻮاب ﺑـﺬور ﺳـﺲ‬1386) .‫ ﮐﺎﻣﺮاﻧﻔﺮ و ﭘﯿﺮدﺷﺘﯽ‬،.‫ ر‬،‫ اﻧﺪﯾﺸﻪ‬،.‫ ح‬.‫ م‬،‫ﻣﺮادي‬ ‫ ﻣﺸﻬﺪ ﻣﻘﺪس‬.‫ﻣﻘﺎﻻت دوﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾﺮان‬ .‫ اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬.(‫ ﻓﺎرﺳﯽ‬،‫ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬،‫ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎمﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﺎن اﯾﺮان )ﻻﺗﯿﻦ‬.(1375) .‫ و‬،‫ﻣﻈﻔﺮﯾﺎن‬ ‫ و ﯾـﻮﻧﺲ‬.‫ ن‬،‫ ﺑـﺎﻗﺮاﻧﯽ‬،.‫ ع‬،‫ ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪ‬،.‫ ح‬،‫ دﯾـﻢ‬،.‫ ح‬،‫ اﺳـﻔﻨﺪﯾﺎري‬،.‫ ي‬،‫ اﺑﻄﺎﻟﯽ‬،.‫ م‬.‫ ع‬،‫ اﺣﻤﺪي‬،.‫ ع‬.‫ م‬،‫ ﺑﺎﻏﺴﺘﺎﻧﯽ‬،.‫ م‬،‫ﻣﯿﻦﺑﺎﺷﯽ ﻣﻌﯿﻨﯽ‬ ‫ ﻣﻘـﺎﻻت ﮐﻠﯿـﺪي‬.(1384 ‫ ﺗـﺎ‬1379 ‫( رﻫﯿﺎﻓﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم آﺑﯽ اﯾﺮان )ﺳـﺎلﻫـﺎي‬1386) .‫ م‬،‫آﺑﺎدي‬ .7-26 ‫ ص‬،‫دوﻣﯿﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻋﻠﻮم ﻋﻠﻒﻫﺎيﻫﺮز اﯾﺮان‬ ‫( ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﮐﻮﻓﯿﺰﯾﻮﻟـﻮژﯾﮑﯽ ﺑـﺮﻫﻢﮐـﻨﺶ ﻧﯿﺘـﺮوژن و ﻋﻠـﻒﮐـﺶ در ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﻠـﻒﻫـﺮز ارﺷـﺘﻪﺧﻄـﺎﯾﯽ‬1391) .‫ ر‬.‫ س‬،‫ﯾﻌﻘﻮﺑﯽ‬ .‫ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﻣـﺪرس‬.‫ داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي‬.‫ رﺳﺎﻟﻪ دﮐﺘﺮي در رﺷﺘﻪ زراﻋﺖ‬.‫( در ﻣﺰارع ﮔﻨﺪم‬Lepyrodiclis holosteoides) ‫ ص‬152 ‫ ص‬227 .‫ اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر‬.‫ ﻓﻠﻮر اﯾﺮان‬.(1385) .‫ م‬،‫ﯾﻮﺳﻔﯽ‬ AND FATE OF PLANT Balyan, R.S. and Bhan, V.M. (1986) Germination of horse purstane (Trianthema portulacastrum) in relation to temperature storage conditions, and seedling depth. Weed Science 34: 513-515 Benvenuti, S. and Macchia, M. (1998) Phytochrome mediated germination control of Daturea stramonium L. seeds. Weed Research 38: 199-205 Buhler, D.D. (2000) Theoretical and practice challenges to an IPM approach to weed management. Weed Science 48: 247-280 Burke, I.C., Thomas, W.E., Spears, J.F. and Wilcut, J.W. (2003) Influence of environmental factors on after ripened crow footgrass (Dactyloctenium aegyptium) seed germination. Weed Science 51: 342-347. Chandra, S. and Rawat, D.S. (2015) Medicinal plants of the family Caryophyllaceae: a review of ethnomedicinal uses and pharmacological properties. Integrative Medicine Research4, 123-131.1 Damavandi, B. Shirzad, S. and Mirtaheri, S.M. (2015) Examining the Effectiveness of the best Herbicide on weed Management of Lepyrodiclis (Lepyrodiclis holosteoides L.) Biological Forum, An International Journal 7 (1): 1836-1839. Harbaugh, D.T. Nepokroeff, M. Rabeler, R.K., McNeill, J. Zimmer, E.A. and Wagner, W.L.A. (2010) New Lineage Based Tribal Classification of the Family Caryophyllaceae .International Journal of Plant Sciences 171, 2,185-198. Jain, R., and Singh, M. (1989) Factors affecting goat weed (Scoparia dulcis) seed germination. Weed Science 37: ‫ﻓﺮﯾﺒﺎ ﻣﯿﻘﺎﻧﯽ و زﯾﺒﺎ ﺧﻮردوﺳﺘﺎن‬ (Lepyrodiclis holosteoides) ‫ﺑﺮرﺳﯽ اﺛﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﻪزﻧﯽ ﺑﺬر ﻋﻠﻒﻫﺮز ارﺷﺘﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ‬ 138 766-770. Mirtaheri, S.M., Vazan, S. Baghestani, M.A. Paknejad, F. and Tohidloo, Gh. (2015) Investigation Effect of Flooding and Burial Depth on Germination and Percentage of Lepyrodiclis holosteoides Fenzl. Biological Forum – An International Journal 7 (1): 1840-1844. Nowak S.A. Nobis, N. and Nobis, A. (2014) Fern-dominated Rock Plant Communities of Tajikistan (Middle Asia). American Fern Journal 105(3): 176-198. Singh, M. and Achhireddy, N.R. (1984) Germination ecology of Meelkweedvine (Morrenia odorata). Weed Science 32: 781-785. Talbott, Roche, Cindy, M.S.H, Callihan, Robert, R. Old, Richard, M.S., Boerboom, and Chris, Ph.D. (1990) Lepyrodiclis holosteoides (C.A.Meyer) Fenzl. Washington State and Idaho University. Torner, H. (1990) Osmotic adjustment in lolium perennel. Its heritability and nature of solute accumulation. Annals of Botany 64: 518-587.