Rozrzutka
 Rozrzutka krucha | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Klasa | |||
| Podklasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
rozrzutka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Woodsia R. Br. Prodr. Fl. Nov. Holl. ed. 1 158 (1810)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Woodsia ilvensis (L.) R. Br.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Rozrzutka (Woodsia R.Br.) – rodzaj roślin z rodziny rozrzutkowatych (Woodsiaceae). Obejmuje ok. 30 gatunków (w przypadku wyodrębnienia rodzaju Physematium Kaulf.)[5] lub 54 gatunki w przypadku szerokiego ujęcia[4]. Występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz na obszarach górskich w strefie międzyzwrotnikowej. Są to w większości paprocie niewielkie, rosnące na skałach[6][7]. W Polsce rosną trzy gatunki: rozrzutka alpejska W. alpina, brunatna W. ilvensis[8] i nadobna W. pulchella[9][8].
Naukowa nazwa rodzajowa upamiętnia angielskiego botanika Josepha Woodsa[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
W systemie PPG I z 2016 rodzaj klasyfikowany jest do monotypowej w tym ujęciu rodziny rozrzutkowatych Woodsiaceae[2]. Rodzaj bywa zaliczany także do szeroko ujmowanych zanokcicowatych Aspleniaceae[4].
Samo ujęcie rodzaju bywa różne – w szerokim obejmuje ponad 50 gatunków (tak jest klasyfikowany m.in. w systemie PPGI[2] i w bazie Plants of the World Online[4]), albo grupa ok. 20 gatunków wyodrębniana bywa w osobny rodzaj Physematium Kaulf.[5]
- Wykaz gatunków (szerokie ujęcie)[4]
- Woodsia × abbeae Butters
- Woodsia alpina (Bolton) Gray – rozrzutka alpejska
- Woodsia andersonii (Bedd.) Christ
- Woodsia angolensis Schelpe
- Woodsia appalachiana T.M.C.Taylor
- Woodsia asiatica Kiselev & Shmakov
- Woodsia burgessiana Gerrard ex Hook. & Baker
- Woodsia calcarea (Fomin) Shmakov
- Woodsia canescens (Kunze) Mett.
- Woodsia cinnamomea Christ
- Woodsia cochisensis Windham
- Woodsia cycloloba Hand.-Mazz.
- Woodsia cystopteroides Windham & Mickel
- Woodsia elongata Hook.
- Woodsia fragilis (Trevis.) T.Moore – rozrzutka krucha
- Woodsia glabella R.Br.
- Woodsia gorovoii Krestsch. & Shmakov
- Woodsia × gracilis (G.Lawson) Butters
- Woodsia guizhouensis P.S.Wang, Q.Luo & Li Bing Zhang
- Woodsia hancockii Baker
- Woodsia heterophylla (Turcz. ex Fomin) Shmakov
- Woodsia ilvensis (L.) R.Br. – rozrzutka brunatna
- Woodsia indusiosa Christ
- Woodsia kangdingensis H.S.Kung, Li Bing Zhang & X.S.Guo
- Woodsia × kansana R.E.Brooks
- Woodsia kungiana Li Bing Zhang, N.T.Lu & X.F.Gao
- Woodsia lanosa Hook.
- Woodsia macrochlaena Mett. ex Kuhn
- Woodsia macrospora C.Chr. & Maxon
- Woodsia manchuriensis Hook.
- Woodsia × maxonii R.M.Tryon
- Woodsia mexicana Fée
- Woodsia microsora Kodama
- Woodsia mollis (Kaulf.) J.Sm.
- Woodsia montevidensis Hieron.
- Woodsia neomexicana Windham
- Woodsia nikkoensis H.Ogura & Nakaike
- Woodsia oblonga Ching & S.H.Wu
- Woodsia obtusa (Spreng.) Torr.
- Woodsia okamotoi Tagawa
- Woodsia oregana D.C.Eaton
- Woodsia phillipsii Windham
- Woodsia pilosa Ching
- Woodsia pinnatifida (Fomin) Shmakov
- Woodsia plummerae Lemmon
- Woodsia polystichoides D.C.Eaton
- Woodsia pseudoilvensis Tagawa
- Woodsia pseudopolystichoid es (Fomin) Kiselev & Shmakov
- Woodsia pubescens Spreng.
- Woodsia pulchella Bertol. – rozrzutka nadobna
- Woodsia rosthorniana Diels
- Woodsia saitoana Tagawa
- Woodsia scopulina D.C.Eaton
- Woodsia shensiensis Ching
- Woodsia sinica Ching
- Woodsia subcordata Turcz.
- Woodsia subintermedia Tzvelev
- Woodsia taigischensis (Stepanov) Kuznetsov
- Woodsia × tryonis B.Boivin
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b Woodsia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ a b c d e Woodsia R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ a b Michael Hassler: Genus Woodsia R.Br.. [w:] World Plants. Synonymic Checklist and Distribution of the World Flora. Version 11.1 [on-line]. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ Woodsia R. Brown. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ a b Woodsia R. Brown. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-29].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 204, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Kruk J., Sliwinska E., Grabowska-Joachimiak A., Kromer K., Szymańska R. 2015. Woodsia pulchella in the Western Carpathians: A Relict Species at the Northern Limit of Its Distribution. - Ann. Bot. Fenn. 52(3-4): 193-201.